सत्यनारायण हे एक काम्य पौराणिक व्रत आहे. बंगाल व महाराष्ट्र प्रांतात हे व्रत फार लोकप्रिय आहे.
इतिहास
या पूजेचा उल्लेख प्रथम स्कंद पुराणात, रेवा कांडा येथे सुता पुराणिकने नैमिषारण्यातील ऋषिनि केला आहे. तपशील कथेचा भाग आहे जे सहसा विधी दरम्यान वाचले जातात
कमळावर बसलेल्या नारायणाची एक चित्र सोबत ठेवत हा विधी केला पाहिजे.
सत्यनारायण या पूजेचा उल्लेख प्रथम स्कंद पुराणात, रेवा कांडा येथे सुता पुराणिकने नैमिषारण्यातील ऋषिनि केला आहे. तपशील कथेचा भाग आहे जे सहसा विधी च्या दरम्यान वाचले जाते .
कमळावर बसलेल्या नारायणाची एक मूर्ती किंवा फ्रेम सोबत ठेवत ही विधी केली गेली पाहिजे.
श्री सत्यनारायण पूजा ही गुजरात, महाराष्ट्र, आसाम, बंगाल, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, बिहार, ओडिशा, मणिपूर यासह भारतातील बऱ्याच भागांमध्ये हे एक लोकप्रिय प्रथा म्हून मानली जाते .
ही पूजा बहुशः प्रत्येक महिन्याच्या पौर्णिमेच्या दिवशी व एकादशी (पौर्णिमेच्या किंवा अमावास्येच्या 11 व्या दिवशी केली जाते) व अन्य शुभ दिवशी ही पूजा केली जाते. हे विशेष प्रसंगी आणि यशाच्या वेळी, देवाचे आभार मानण्यासाठी देखील हे पूजा केली जाते. या प्रसंगांमध्ये नवीन विवाह झाल्यानंतर, नवीन नोकरीची सुरुवात, नवीन घर खरेदी, अशे काही कामे समाविष्ट असू शकतात. सत्यनारायणाची पूजा कोणत्याही कारण नसतांना कोणत्याही दिवशी केली जाऊ शकते. ही पूजा कोणत्याही उत्सवापुरती मर्यादीत नसून पौर्णिमेच्या दिवशी ही पूजा केलास अतिशय शुभ मानली जाते. संध्याकाळी सत्यनारायणाची पूजा करणे अधिक योग्य मानले जाते. तसेच, एखादी व्यक्ती सकाळी सत्यनारायणाची पूजा देखील करू शकते.
सत्यनारायण पूजा व व्र्त करण्यामागचा आशय व हेतू
श्री सत्यनारायनाची पूजा ही रूपगुणसंपन्न पूजा आहे.काही विशेष निमित्ताने चैतन्य शक्तीचे स्मरण करणे ,पूजा करणे,तिच्याविषयी कृतज्ञता व्यक्त करणे,हा सत्यनारायणाच्या पूजेचा हेतू असला पाहिजे.मनाला उभारी,प्रसन्नता वाटेल,श्रद्धा निर्माण होईल,पुरुषार्थाची उपासना करण्याची प्रेरणा जागृत होईल असे सत्यनारायण च्या पूजेचे सौंदर्य असले पाहिजे.
पूजेचे स्वरूप
या व्रताला सत्यनारायणव्रत असे म्हणतात. हे व्रतअचूक पद्धतीने केले असणाऱ्या ला मनुष्य या लोकी सर्व काळ सुख भोगून शेवटी आनंदरूप च्या स्वरूपात मोक्ष प्राप्त होतो असे म्हण्टले जाते.या व्रताचे फल म्हणजे दुःख शोकाचा यांचा नाश करणारे असून धनधान्य यांची समृद्धी करणारे आहे. तसेच सौभाग्य देणारे व संतति देणारे, सर्व कार्यात विजयी करणारे, हे सत्यनारायणाचे व्रत आहे. हे व्रत भक्ती व श्रद्धा यांनी युक्त होऊन ब्राह्मण व बांधव यांसह धर्मावर निष्ठा ठेवून प्रदोषकाळात (सूर्यास्तानंतर दोन तासांत ने ) सत्यनारायणाच्या पुजेचे पूजन करावे.महाराष्ट्रात ही पूजा वैयक्तिकरित्या व सार्वजनिकरित्या ही करतात. श्रावण महिन्यात अनेक कुटुंबात सत्यनारायणांची पूजा करण्याची प्रथा आहे.या व्र्ताचा विधी असा-या व्रतात सत्यनारायण हे मुख्य दैवत असून सूर्यादी नवग्रह देवता ,गणपती, गौरी,वरुण, अष्टदिक्पाल,लोकपाल इ.परिवार दैवीदेवता आहेत.म्हणून या मांडावळीत मध्यभागी तांदूळाच्या किंवा गव्हांच्या राशीवर सज्ज असा कलश ठेवून त्यात दूर्वा,पंचपल्लव,सुपारी,सोन्याचे नाणे इ.त्या कलशात घालतात व त्याच्यावर पूर्णपात्र ठेवतात.पूर्णपात्रात सत्यनारायणाची प्रतिमा किंवा शालिग्रामशिला वा बाळकृष्णाची मूर्ती किंवा नारळ ठेवतात.नंतर सत्यनारायणाची षोडषोपचारे पूजा करतात.सव्वा शेर गव्हाचा किंवा तांदळाचा रवा ,तेवढेच तूप ,केळे,दूध,साखर किंवा गूळ या सर्वांचा शिरा करतात.आणि त्याचा नैवेद्य दाखवितात.पूजा झाल्यावर व्रतकर्ता कथा श्रवण करतो त्यानंतर पोथीची पूजा व कथावाचकाची पूजा करून दक्षिणादान देऊन पूजा समाप्त करतात.
selfie with bappa स्पर्धे मध्ये भाग घेण्यासाठी येथे क्लिक करा
सत्यनारायण पूजा आख्यायिका याचे महत्व जाणून घेण्या साठी येथे क्लिक करा
